Kast 3B: Schrijven
Kast 3B: Schrijven
Het schrijven is ooit ontstaan uit de behoefte, om gesproken taal over grote afstand te kunnen delen met elkaar. Aanvankelijk werd het beoefend door de monniken in het klooster. Zij schreven nog met een ganzenveer.
Vanaf het eind van de 18e eeuw tot aan ongeveer 1950 werd er op school geschreven met een griffel op een lei. Om het schrijven te oefenen, was dit goedkoper dan papier en inkt te gebruiken, omdat de tekst op het lei met een nat sponsje kon worden verwijderd.
Zo’n sponsje zat in een sponsdoosje. Kon je op je leitje mooi tussen de regels schrijven, dan kreeg je een kroontjespen en inkt in je inktpotje. Eerst even aan de nieuwe pen likken voordat je begon.
Herinner je je nog het vloeiblad, waarmee de nog niet opgedroogde inkt kon worden verwijderd zodat vlekken werden voorkomen? En de inktlap? Dit waren een aantal lapjes op elkaar, bijeengehouden door een knoop. Elk trimester naaide je moeder een nieuwe.
Wie mooi geschreven had kreeg een stempel. 10 stempels waren goed voor een plaatje. Het inktpotje had een schuifdeksel en zat in het midden van de schoolbank.
Misschien zijn ook jouw vlechten wel eens de dupe geworden van een inktbadje. Of ben jij die kwajongen die dat op zijn geweten had?
Wil je nog even mee terug in de tijd? Neem dan plaats in de schoolbank om te proberen of het nog lukt om te schrijven met een kroontjespen.
Meer weten?
Het Oudnederlands schrijven is afgeleid van het Romeinse alfabet. Het was tot aan het einde van de Middeleeuwen toe, een voorbehouden recht van de monniken, om te kunnen schrijven. Na het uitvinden van de boekdrukkunst kwam ‘het schrijven’ ook beschikbaar voor de gewone burgers. Ze konden leren schrijven op de scholen.
Tot die tijd moest elk boek volledig handmatig overgeschreven worden om een kopie te kunnen maken. Zo ontstond ook het sierschrift, wat later werd uitgewerkt tot een ware kunst. Het schoonschrijven was vroeger een apart vak op de Lagere School.
Om het schrijven te leren was dit goedkoper dan papier en inkt te gebruiken, omdat de geschreven tekst met een nat sponsje kon worden verwijderd. Zo’n sponsje zat bovenin in het sponsdoosje, onderin zat een zeempje.
De griffels werden veilig in een griffeldoos bewaard.